Trước khi thi vào ngành gì gọi là liên quan đến kinh tế thì chúng ta hãy thử nghĩ xem làm kinh tế là làm gì. Tại sao lại cần đến kinh tế. Trên thực tế thì học kinh tế ra là để làm lao động gián tiếp, với 1 ước muốn là đi làm mà không phải cầm cuốc, cầm xẻng, không phải đổ mồ hôi, được ngồi điều hòa mà vẫn có thu nhập cao.
Ta hình dung là muốn có ăn thì phải sản xuất, từ việc sản xuất nhiều rồi mới phải buôn bán, rồi từ buôn bán muốn bán chạy thì phải có marketing, rồi là phải nhập sổ sách giấy tờ như là kế toán, rồi là tìm vốn, đầu tư rồi có tài chính…. Thế tạm gọi là kinh tế được rồi nhỉ. Theo định nghĩa cơ bản thì kinh tế là tổng hòa của các mối quan hệ này nọ, hoàn toàn chính xác, nhưng theo ngôn ngữ thông thường thì kinh tế là đi buôn, là sales, là xuất hàng, nhập hàng, là kế toán, là tài chính….
Ngành nghề đầu tiên mà tôi muốn đề cập là ngành nhà hàng, khách sạn. Đơn giản là vì công việc đầu tiên tôi làm là liên quan đến lĩnh vực này, với lại tôi cũng thích ăn uống, nhậu nhẹt, hưởng thụ thú vui ẩm thực tao nhã. Trong cái tình hình khó khăn hiện nay, không phải ai học kế toán tài chính ra cũng làm được kế toán tài chính, bí quá có khi lại chui vào nhà hàng khách sạn làm sống qua ngày cũng nên.
Ngành này thì có vẻ là ít liên quan đến kinh tế nhỉ, ấy vậy mà trong các trường kinh tế thì đa số đều có khoa này cả đấy. Lĩnh vực này tiếng anh gọi là hospitality, tourism. Ngành nghề này theo tôi là cũng có cái hay của nó đấy, không có đơn giản đâu.
Trước tiên ta nói về nhà hàng: Nếu ta nhìn vào nhà hàng và nói rằng những người làm nhà hàng là những người bê chén, bê đĩa lương 2-3 triệu/tháng, chán lắm, không làm đâu thì thực ra bạn mới chỉ nhìn vào bề nổi giống như nhìn mấy chú bảo vệ đứng ở cổng ngân hàng thôi. Tiện đây tôi cũng trao đổi luôn mức lương trong lĩnh vực nhà hàng này: Đúng là lương bồi bàn thì khoảng 2-3 triệu/ tháng thôi. Nhưng đấy là lương của người không có kinh nghiệm, chỉ có bê không thôi và đa số khi vào nhà hàng ăn mà gặp những người này thì sẽ gây khó chịu cho bạn, vì họ đâu có được đào tạo. Tiếp sau là những người gọi là captain ( đội trưởng), rồi đến assistant manager ( trợ lý quản lý) hay vice-manager và manager. Một cái nhà hàng tàm tạm thì lương của captain cũng vào 5-7 triệu, assistant manager thì tầm 10 triệu, manager thì tầm 15-30 triệu. Thế là cũng ổn rồi phải không? Ngoài ra làm ở nhà hàng có kinh nghiệm rồi thì chui vào nhà hàng ở những khách sạn lớn làm, chuyên nghiệp hơn, lương cao hơn, thu nhập 40-50 triệu /tháng không phải là hiếm đâu.
Trong nhà hàng thì ngoài làm việc ở bàn ăn ( phục vụ khách hàng) thì còn làm việc trong bếp nữa. Cái này thì phải có đam mê mới làm được nhé. Nếu bạn học trung cấp hay cao đẳng, không có đam mê, năng khiếu nấu ăn, không biết ngoại ngữ thì có lẽ cả đời quần áo lúc nào cũng bẩn, lương tòm tèm 3-4 triệu/ tháng thôi. Nhưng nếu bạn có ngoại ngữ, có khả năng nấu ăn, lên làm bếp trưởng ( chef) thì có lẽ lương cũng cao lắm. Nhà hàng làng nhàng thì bếp trưởng cũng được 10-20 triệu /tháng. Nhà hàng ngon lành thì bếp trưởng có thể được 30-80 triệu/ tháng cơ.
Vậy thì ngành này hoc thì cần học cái gì. Xin thưa là học và thực hành những cái ở trường dạy chứ học cái gì. Tôi đã từng làm nhà hàng bên Pháp và cả nhà hàng Việt Nam, có tìm hiểu sách về nhà hàng khách sạn ở Việt Nam thì thấy khá là chi tiết, dễ hiểu. Người ta dạy mình cầm cái đĩa như thế nào, xếp cái dao ra làm sao thì có gì mà khó hiểu. Ấy thế mà vào nhà hàng ở Việt Nam, toàn là các bạn nam thanh nữ tú phục vụ, học cao đẳng nhà hàng khách sạn ra mà chẳng biết cầm cái đĩa như thế nào, trả lời khách ra làm sao, chẳng biết loại rươu nào với loại rượu nào, tiếng Anh thì ú ớ. Vậy thì đừng hỏi tại sao các bạn lương thấp. Tại vì những thứ ở trường được dạy các bạn không học, học không vào, đi làm thì không biết, hoặc biết mà cố tình không áp dụng. Tôi có 1 đứa em làm tiếp viên hàng không, cũng được đào tạo bài bản lắm, nhìn thấy tôi rót rượu, nó phán cho câu xanh rờn: “ em cũng được đào tạo rót rượu như thế này, nhưng mà em chẳng bao giờ rót cho khách như thế, cứ cầm cả chai cho nó chắc”. Đấy, có phải không được học đâu, thế mà cũng chỉ vì nguyên nhân nghe người này xúi, người kia xúi làm giảm đi chất lượng tiếp viên hàng không Việt Nam.
Tiện đây nói luôn nhé, nếu bạn nào thích theo ngành này thì chịu khó cày tiếng Anh và đi làm từ lúc học vào, khi tốt nghiệp sẽ ngon lành. Vì đa số những người phục vụ nhà hàng đi lên từ trung cấp và cao đẳng, tinh thần cầu tiến có vẻ không cao bằng những người học đại học nên tôi thấy khá chậm chạp. Nhưng nếu các bạn chịu khó học ở trường, khi đi làm thêm thì cứ kệ mọi người nói sao thì nói: thực hành theo nhà trường dạy, đừng có bỏ bớt hay sáng tạo kiểu nông dân thì khi ra trường cách nhìn nhận vấn đề của bạn rất khác, khả năng của bạn cũng rất khác.
Làm việc trong lĩnh vực nhà hàng khách sạn thì lại cực kỳ cần tiếng anh. Để làm bồi bàn thường thường thì tiếng anh của bạn cũng không cần nhiều lắm đâu, cứ lên lớp ngủ, đến kỳ thi nhét tiền cho thầy cô giáo cho qua, rồi đến khi làm cũng nói được hello, goodbye là cũng được gọi là biết nói tiếng anh rồi. Nhưng nếu bạn muốn làm lên captain thì Toeic chắc phải tầm 500, muốn làm manager thì Toeci phải tầm 750 trở lên. Làm chef bếp thì cũng phải có trình độ tiếng anh như manager nhé.
Ở đây tôi cũng xin trao đổi luôn về việc học tiếng Anh. Tiếng Anh đối với nhiều người thì nó là cái gì khó lắm đúng không? Đúng, tôi cũng thấy nó khó. Nhưng mà nó rất cần, nếu không có nó thì không làm được việc trong cái tình hình toàn cầu hóa như hiện nay. Ngày xưa học cấp 2, cấp 3 và cả đại học tiếng anh của tôi kém lắm, đi thi toàn copy bài của bạn mà qua. Rồi đến lúc về Việt Nam đi xin việc, cày Toeic, tôi cày 2 tháng, ngày cày 6 tiếng đồng hồ. Tiếng Anh từ 1 người gần như không biết gì nhảy lên 750 điểm. Thế là tôi thấy tự tin lắm, đi đâu cũng khoe là tiếng Anh cao, thích thì bắn cho vài câu cho người ta khiếp, thỉnh thoảng suy nghĩ nói 1 vài câu bằng tiếng Anh gọi là luyện phản xạ, lúc nào cần thì phun thôi. Như vậy là tiếng Anh học lên quá nhanh, làm cho mình tự tin hơn hẳn. Vậy thì bạn nào còn mặc cảm với tiếng Anh thì thử làm như tôi xem. Dành ra 2 tháng hè, ngày cày 5 tiếng tiếng anh. Tổng cộng là 300 tiếng nhỉ, rồi đi thi toeic xem được bao nhiêu điểm, bảo đảm là bạn sẽ tự tin ngay thôi. ( cái này có vẻ giống cfa, bỏ ra khoảng 600h tự học cfa, đi thi lấy cái bằng, thì kiến thức tài chính và độ tự tin về tài chính cứ gọi là tăng vọt) . Cách học của tôi là dành ra 1 ngày để xem lại kiến thức ngữ pháp, 1 ngày thôi nhé, 1 ngày gọi là có ấy mà, vì toàn là kiến thức học từ cấp 2, cấp 3 rồi, có đọc nhiều mà không vào đầu rồi cũng thế thôi. Rồi tôi bắt đầu cày đề thi. Buổi sáng làm đề, buổi chiều và buổi tối check lại xem sai ở đâu, vì sao sai, nghe sai câu nào thì bật băng nghe lại cho đến khi nghe được thì thôi, đọc lại theo băng cho đến khi đọc được thì thôi, ngữ pháp sai phần nào thì tìm xem tại sao lại sai, chép lại những câu sai để cho nhớ. Thế là sau 2 tháng tôi cũng phải cày được 2,3 chục đề thi Toeic khác nhau. Cách học trâu bò này đảm bảo cho bạn sự tự tin sau khi thi, một tiền đề quan trọng mà theo tôi là quan trọng nhất trong việc sử dụng ngoại ngữ. Nhiều người, nhiều phương pháp hướng dẫn học tiếng Anh 1 cách thông minh, học tiếng Anh sao cho có hiệu quả nhưng họ không biết rằng tiếng Anh thì sự tự tin là quan trọng nhất, và để có được sự tự tin thì trâu bò 2 tháng, đi thi toeic, thấy trình độ mình tăng ầm ầm thì sự tự tin của mình cũng sẽ tăng ầm ầm. Đơn giản thế thôi.
Nhiều người nói với tôi rằng toeic không có ý nghĩa nhiều, toefl và ielts mới ghê. Vì thi xong toeic trình nói không lên do toeic không có thi nói. Xin thưa với bạn là đấy lại là 1 suy nghĩ của những kẻ lười không chịu học. Chẳng phải tự nhiên mà Toeic nó có chữ C là chữ viết tắt của communication đâu. Bạn cứ thử cày 2-3 tháng Toeic, thi được 700-800 điểm xem trình nói của bạn có lên không. Còn toefl và ielts theo mình là học theo kiểu dạng học thuật, học để xin đi học tiếp ở nước ngoài, còn để phục vụ cho việc đi làm, cho công việc thì toeic là number one.
Mùa thu 2012 – bicutit